ANTALYA TURİZMİNİN 10 YILI

Bunca sıcak gündem arasında biraz soluklanıp , günlük keşmekeşten sıyrılarak sezon sonu durgunluğunda Antalya’nın turizmde nereden nereye geldiğine resmin tümüne bakarak bir göz atalım. Bunun için son 10 yılın gerçekleşmiş verilerinden yola çıkarak turizmdeki değişimleri ülkeler çerçevesinde ele alarak, Antalya’nın Turizm demografisinin röntgenini çekelim. Böylelikle hem şehrimize ait 10 yıllık turizm verilerini objektif bir bakış açısı ile değerlendirmiş olur, hem de turizmcilere gelecekteki planlamalarına kaynak teşkil edecek detaylı bir data sunmuş oluruz.

Bu sürede yaşanan yüzlerce irili ufaklı konuyu saymazsak özellikle savaşlar, pandemi, doğal afetler ve kırılan rekorları barındıran bu on yılın özetine biraz daha geniş perspektiften bakmak turizmin gidişatının doğru okunmasına ve sağlıklı bir analiz yapılmasına katkı sağlar.

Bu çalışma son 10 yılın Ocak-Kasım aylarını kapsar. Aralık ayında çok kayda değer bir değişme olmayacağından yıla ait verilere çok önemli etki yapmaz. Değerlendirme Antalya’ya gelen turist sayıları üzerinedir. Tamamen ayrı ve detaylı incelenmesi gereken turizm gelirleri ile ilgili bir çalışmayı içermez. Rakamlar genellikle 7 haneli olduğu için rahat okunabilmesi açısından ve önemli bir değer farkı yaratmayacağı için son 3 hanenin küsuratları 000 olarak alınmıştır.

Bu on yılı isterseniz pandemi öncesi ve pandemi sonrası olarak inceleyebiliriz. Antalya turizminin hızla yükselmeye başladığı ve dünya turizm sıralamasında ilk 10 a girdiği 2019 yılına kadarki dönemi pandemi öncesi, 2021 den bugüne kadar geçen süreyi pandemi sonrası olarak adlandırabiliriz..

SON 10 YILDA ANTALYA’YA YURT DIŞINDAN 112 MİLYON MİSAFİR GELDİ

Geçtiğimiz 10 yıl içinde yani 2015 ile 2024 Ocak-Kasım dönemlerinde Antalya’yı yurt dışından 112.722.000 misafir ziyaret etmiştir. Bunun 5.502 000 i yurt dışında yaşayan Türk Vatandaşlarıdır. Onları çıkarırsak yabancı uyruklu 107.214.000 kişi Antalya’yı ziyaret etmiştir. Yakın çevresindeki bir çok doğal afet, savaşlar, pandemi gibi olumsuzluklara rağmen 10 yılda 100 milyonun üzerinde turist çeken nadir destinasyonlardan biridir Antalya.

2015	11.213.000
2016	6.318.000
2017	9.876.000
2018	12.810.000
2019	15.037.000
2020	3.382.000
2021	8.900.000
2022	13.209.000
2023	15.371.000
2024	16.606.000
TOP.	112.722.000

 

 

Bu sürede Rusya’dan 36 milyon , Almanya’dan 26 milyon ziyaretçi Antalya’da tatil yaptı. İkisinin toplamı gelen ziyaretçilerin yarısına denk geliyor. Son 10 yılda her iki turistten biri ya Almanya’dan, ya da Rusya’dan geldi. Aynı sürede tatil rotasını Antalya’ya çeviren gurbetçiler 6 milyona yakın ziyaretle Antalya turizmine önemli bir ivme kazandırdılar.

Son 10 yılın Ocak-Kasım döneminde Antalya’ya en çok turist gönderen ülkeler şu şekilde;

	2015-2024
1.	RUSYA	36.040.000
2.	ALMANYA	25.545.000
3.	İNGİLTERE	7.183.000
4.	UKRAYNA	5.965.000
5.	T.C. VATAN.	5.917.000
6.	POLONYA	5.257.000
7.	HOLLANDA	4.020.000
8.	KAZAKİSTAN	2.744.000
9.	ROMANYA	2.106.000
10.	İSVEÇ	1.863.000

 

Geliş yoğunluklarını dikkate alarak Antalya’nın turizm pazarlarını 5 bölge olarak görmekte fayda var. Zira bölgeler istisnalar dışında genellikle aynı eğilimleri gösteriyorlar, böylelikle Antalya’ya en çok turist gönderen 45 Ülkeyi incelemiş olacağız:

1. Batı Avrupa

Almanya

İngiltere

Fransa

Benelüks Ülkeleri

İspanya

İtalya

Avusturya

İsviçre

 

2. Doğu Avrupa ve Balkanlar

Polonya

Romanya

Bulgaristan

Çek Cumhuriyeti

Macaristan

Slovakya

Yunanistan

Sırbistan

 

3. Orta Doğu ve BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ

Mısır

Irak

Ürdün

Kuveyt

Lübnan

Umman

Filistin

Katar

Saudi Arabistan

Birleşik Arap Emirlikleri

İsrail

İran

Yemen

 

4. BDT (Bağımsız Devletler Topluluğu) ve Baltık Ülkeleri

Rusya

Azerbaycan

Ermenistan

Beyaz Rusya

Gürcistan

Kazakistan

Kırgızistan

Moldovya

Ukrayna

Özbekistan

Tacikistan

Baltık Ülkeleri

 

5. İskandinav Ülkeleri

İsveç

Norveç

Danimarka

Finlandiya

 

Bu pazarlardaki eğilimleri irdeleyelim:

 

BATI AVRUPA:

Dünyaya yılda yaklaşık 420 milyon turist gönderen bu pazar dünya turizminin en önemli kaynak pazarlarından biri. Bunun yanı sıra güçlü ekonomisi ile turizm ülkelerinin tercih ettiği turist profili de bu bölgeden gelmektedir. Bu yüzden öncelikle önemsenmesi ve üzerine düşülmesi gereken kaynak Pazar olduğunu düşünüyorum. Bu ülkelerin dünyaya gönderdikleri turist sayılarına 2023 verileri ile bir göz atalım (Kaynak:UNWTO Dünya Turizm Örgütü):

 

Almanya 115 milyon

İngiltere 100 milyon

Fransa 56 milyon

İtalya 34 milyon

İspanya 28 milyon

Hollanda 25 milyon

Belçika 23 milyon

İsviçre 22 milyon

Avusturya 15 milyon

 

Yarım milyara yakın potansiyeli olan bu pazardan Antalya sadece %1,5 pay alıyor. Bu pay bunun en az 4-5 katını hak eden Antalya’nın hedefi tabii ki değildir. Batı Avrupalıların tatil talepleri yaşlı nüfusa rağmen artmaya devam ediyor. Antalya makul uçuş mesafesi ve kuvvetli ürünleri ile Batı Avrupalılar için en önemli destinasyondur.

Batı Avrupa pazarının en önemli aktörü tabii ki Almanya’dır. Antalya penceresinden baktığımızda Almanya’nın pandemiden sonra başlayan yükselişi 2024 yılında 3,5 milyona ulaşarak tarihi bir rekor oldu. Almanya’daki güncel siyasi ve ekonomik gelişmeler Türk turizmcisinin yakın takibinde. Kapanan araba fabrikalarının Alman Ekonomisine yansıması ve Şubatta yapılacak seçim sonrasında gelecek yeni hükümet ile kurulacak diyaloglar önemli. Antalya, İspanya’da kaba muameleye maruz kalan Alman turiste kucak açarak en az 5 milyon Alman misafiri özellikle yan sezonlara yayarak kış dönemine ivme kazandırabilir. Almanlar yaşlanıyor, orta yaş üstü bundan sonraki hedef kitle olmalı.

Özellikle siyasi gelişmelerden etkilenen ve kırılgan olan Fransa, Avusturya, İsviçre gibi ülkeler bize karşı aşırı dikkatli ve mesafeliler. Dünyaya 56 milyon turist gönderen Fransa’dan Antalya’ya gelen Fransız turist sayısı 200 bini bulmuyor. Bu çok düşük pay Fransız tatil köyleri ile turizme başlayan Antalya’nın beklentisinin çok altında. İspanya ve İtalya’nın ezelden beri yönü pek Antalya’ya doğru değil.

Hollanda ve Belçika istikrarlı ve biraz kontrollü olarak Türk Tur operatörlerinin de katkıları ile on yıl öncesinin sayılarına gelmek üzereler. Hollanda yıllardır Antalya liginde ilk 10 da yerini koruyor. Belçika en sevilen pazarlardan biri olmakla birlikte hala 200 bini geçemedi.

DOĞU AVRUPA ve BALKANLAR:

Antalya Turizminde son yılların en önemli olayı bence Doğu Avrupa pazarındaki yükseliş oldu. Bu yıl bu kaynak pazarın 6 ülkesinden (Polonya, Romanya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Sırbistan) 2 milyon 400 bin turist Antalya’da tatil yaptı. Bu portföy 10 yıl içinde 4 kat büyüyerek Antalya turizmine damga vurdu. Burada başı çeken en önemli ülke, on yıl içinde 5 kat artış göstererek 2024 yılında 1 milyon 255 bin turist gönderen Polonya oldu. Sınırındaki savaşa rağmen Polonya dünyaya yılda 9,7 milyon turist gönderiyor. En büyük yurt dışı payı Antalya’nın. Tatil yapan her 8 Polonyalıdan biri Antalya’yı tercih ediyor. Polonya pazarı yıllardır Antalya’nın ilk beşinde.

Son yılların Antalya turizminde bir başka dikkat çeken ülkesi özellikle pandemi ertesinde hızla gelişen ve 2024 yılında neredeyse yarım milyona yaklaşan (427.000) Romanya oldu. Tur operatörleri 19 milyon nüfuslu ülkenin potansiyelinin henüz tam olarak kullanılmadığı ve bu pazarın gittikçe büyüyeceği görüşündeler.

Çek Cumhuriyeti son yıllarda Antalya’yı keşfetti. Dünyanın en tercih edilen Tatil ülkelerinden biri olan Çek Cumhuriyeti dünyaya 8 milyon turist gönderiyor. Yıllardır Adria kıyılarını tercih eden denize hasret Çeklerin yeni istikameti Akdeniz sahilleri ve Antalya oldu. 2024 yılında 300.000 Çek vatandaşı Antalya’ya tatile geldi.

Macaristan, Sırbistan ve Slovakya son yıllardaki siyasi yakınlaşmanın meyvesini turizme yansıtıyor. Yakın dönemde Bulgaristan’ın da kadraja gireceğini öngörüyorum.

Bu pazarın bence en önemli farklılığı krizde de var olmaları. Kıymetini bilelim.

ORTADOĞU ve BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ

Çok zor günlerden geçen Ortadoğu tamamen savaşın etkisinde. Bir türlü suların dinmediği bölgenin aslında yaklaşık 100 milyon turist kapasitesi var. Yılda Arabistan 23 milyon, Katar 16 milyon, Kuveyt 14 milyon, İsrail 8 milyon, Mısır 5 milyon , Birleşik Arap Emirlikleri 25 milyon turist gönderiyor. Üst segment profil ve şehir turizmine aşina bu turist portföyü için Antalya yeni bir dünya. İsrail, İran ve Ürdün siyasi gelişmeler elverdiği ölçüde geçtiğimiz yıllarda Antalya’ya turist üretti. Diğer ülkeler de dahil olmak üzere bu bölgeye en yakın deniz destinasyonu Antalya. Ortadoğu pazarı savaşın esaretinden kurtulmadıkça istikrarlı bir gidişat beklenmemeli. Bu pazarın tekrar toparlanıp eski günlerine dönmesi bölgedeki siyasi evrilmenin nereye varacağı ile ilgili. Bu da en az birkaç yıl alacak.

 

BDT (BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU ) ve BALTIK ÜLKELERİ

Antalya turizminin en önemli bir diğer pazarı da bu coğrafyadan . Buradaki 8 ülke bu sene Antalya’ya 5 milyonun üzerinde turist gönderdiler. Antalya’ya gelen her 3 turistten biri bu ülkelerdendi. Rusya 10 yıldır Antalya turizminin belkemiği. 10 yıl içinde 36 milyon Rus turist Antalya’da tatil yaptı. Sanırım bu yoğunlukta Rus turist alan başka bir tatil destinasyonu yoktur. Ancak yıllardır savaşlarla, ambargolarla, ekonomik zorluklarla iç içe yaşayan Ruslar için artık tek alternatif Antalya değil, bunu göz ardı etmeyelim. Ukrayna hala savaşın tüten dumanı altında. Buna rağmen Polonya üzerinden, Almanya üzerinden 342.000 Ukraynalı turist bu yıl Antalya’ya geldi. Eski günlere dönülmesi artık zor, Savaş bitse bile şartlar Ukraynalıların gümbür gümbür tatile gideceğine işaret etmiyor. Hem onlar bizi hem biz onları daha uzun bir süre özleyeceğiz.

Kazaklar Antalya’ya alıştı. Bu yıl 444.000 Kazak turist Antalya’ya geldi. Kazakistan Antalya liginde bu yıl 7. Sırada. Litvanya ve Belarus diğer Baltık ülkelerine göre daha yoğun geliyorlar. Bölgedeki siyasi konjuktur ve kendi içlerindeki savaşların seyri bu pazarın gidişatını belirleyecektir.

İSKANDİNAV ÜLKELERİ

50 milyonluk potansiyele sahip İskandinav pazarından Antalya yeteri kadar turist alamıyor. Hepsinin toplamı ancak Romanya’dan gelen turist sayısı kadar. 90 yılların sonunda kaybettiğimiz İskandinav pazarı bir türlü eski günlerine gelemedi. İspanya, İtalya ve Yunanistan’a giden İskandinavların Türkiye’ye çekilebilmesi imaj ve lobby faaliyetlerinin güçlendirilmesine bağlı.

 

GURBETÇİLER

Bence Türk Turizminin gizli kahramanları Gurbetçilerimiz. Önceleri akraba ziyaretleri ve doğup büyüdükleri memleketlerine giden Gurbetçilerin son kuşağı artık tatilini kendisini mutlu hissedeceği bir tatil destinasyonunda geçirmeye başladılar. Kısa süren akraba ziyaretleri bir Sahil bölgesinde otel tatili ile kombine ediliyor. Ve bu sayı her yıl giderek artıyor. İstikrarlı bir şekilde artan Türk Turizminin en büyük dayanaklarından biri olan Gurbetçiler sadece Antalya değil ,Türk turizminin her bölgesine önemli katkı yapıyorlar. Bu yıl yaklaşık 1 milyon Gurbetçi Antalya’ya geldi. Avrupa’da yaşayan 4 Türk’ten biri Antalya’da tatil yapıyor diyebiliriz. Pamuklara sarıp saklayalım.

Antalya özelinde Gurbetçi sayılarına bakalım:

	YURT DIŞINDAKİ VATANDAŞLAR
2015	443.000
2016	446.000
2017	509.000
2018	547.000
2019	593.000
2020	182.000
2021	327.000
2022	638.000
2023	870.000
2024	947.000
TOP.	5.502.000

 

OCAK-KASIM	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	10 YIL TOPL.			2015-2024				2024
TOPLAM	11.213.000	6.318.000	9.876.000	12.810.000	15.037.000	3.382.000	8.900.000	13.209.000	15.371.000	16.606.000	124.513.000		1.	RUSYA	36.040.000		1.	RUSYA	3.863.000
TURİST	10.769.000	5.871.000	9.367.000	12.262.000	14.444.000	3.200.000	8.572.000	12.570.000	14.500.000	15.659.000	118.589.000		2.	ALMANYA	25.545.000		2.	ALMANYA	3.436.000
RUSYA	2.834.000	474.000	3.775.000	4.721.000	5.524.000	1.474.000	3.543.000	2.952.000	3.401.000	3.863.000	36.040.000		3.	İNGİLTERE	7.183.000		3.	İNGİLTERE	1.539.000
ALMANYA	3.089.000	1.978.000	1.658.000	2.256.000	2.602.000	341.000	1.223.000	2.765.000	3.285.000	3.436.000	25.545.000		4.	UKRAYNA	5.965.000		4.	POLONYA	1.255.000
İNGİLTERE	457.000	344.000	371.000	630.000	705.000	209.000	70.000	1.124.000	1.288.000	1.539.000	7.183.000		5.	T.C. VATANDAŞ	5.917.000		5.	T.C. VATANDAŞ	947.000
UKRAYNA	316.000	574.000	714.000	712.000	802.000	555.000	1.268.000	133.000	264.000	342.000	5.965.000		6.	POLONYA	5.257.000		6.	HOLLANDA	483.000
T.C. VATANDAŞ	443.000	446.000	509.000	547.000	593.000	182.000	327.000	638.000	870.000	947.000	5.917.000		7.	HOLLANDA	4.020.000		7.	KAZAKİSTAN	444.000
POLONYA	240.000	100.000	165.000	392.000	548.000	87.000	412.000	757.000	1.058.000	1.255.000	5.257.000		8.	KAZAKİSTAN	2.744.000		8.	ROMANYA	427.000
HOLLANDA	497.000	347.000	272.000	389.000	430.000	27.000	129.000	439.000	466.000	483.000	4.020.000		9.	ROMANYA	2.106.000		9.	UKRAYNA	342.000
KAZAKİSTAN	268.000	90.000	237.000	220.000	232.000	37.730	205.000	352.000	390.000	444.000	2.744.730		10.	İSVEÇ	1.863.000		10.	ÇEK CUM.	300.000
ROMANYA	98.000	90.000	115.000	194.000	251.000	44.000	164.000	289.000	350.000	427.000	2.106.000
İSVEÇ	334.000	146.000	97.000	156.000	206.000	13.000	40.000	184.000	152.000	162.000	1.863.000
BELÇİKA	241.000	143.000	134.000	183.000	196.000	12.254	74.733	188.000	192.000	190.000	1.820.987
DANİMARKA	217.000	184.000	139.000	182.000	190.000	10.000	38.000	209.000	184.000	200.000	1.772.000
ÇEK CUM.	135.000	46.000	83.000	164.000	227.000	2.600	62.000	220.000	295.000	300.000	1.685.600
BELARUS	138.000	70.000	164.000	164.000	168.000	63.000	145.000	121.000	162.000	181.000	1.517.000
LİTVANYA	70.000	73.000	97.000	151.000	175.000	2.400	95.000	206.000	224.000	226.000	1.387.400
İSRAİL	101.000	163.000	165.000	162.000	162.000	182.000	20.000	42.000	285.000	4.900	1.376.900
AVUSTURYA	194.000	79.000	49.000	83.000	116.000	11.000	45.000	127.000	163.000	179.000	1.270.000
SLOVAKYA	111.000	41.000	97.000	121.000	169.000	2.300	26.000	155.000	191.000	216.000	1.232.300
FRANSA	118.000	53.335	61.000	91.000	129.000	23.000	72.000	147.000	173.000	175.000	1.231.335
NORVEÇ	189.000	99.000	55.000	90.000	143.000	8.000	15.700	108.000	119.000	122.000	1.174.700
İSVİÇRE	166.000	77.000	70.000	105.000	127.000	49.000	85.000	159.000	167.000	163.000	1.168.000
İRAN	107.000	87.000	101.000	68.000	72.000	7.000	56.000	131.000	152.000	162.000	1.051.000
MOLDOVA	58.000	45.000	66.000	75.000	77.000	45.000	105.000	162.000	162.000	182.000	1.030.000
MACARİSTAN	63.000	26.000	40.000	70.000	88.000	3.100	47.000	101.000	130.000	133.000	747.100
SIRBISTAN	44.000	14.000	28.000	55.000	68.000	23.000	65.000	93.000	81.000	82.000	594.000
ESTONYA	44.000	20.000	32.000	44.000	57.000	1.000	40.000	77.000	75.000	77.000	508.000
LETONYA	36.000	22.000	28.000	43.000	61.000	1.600	34.000	71.000	81.000	84.000	497.600
ÜRDÜN	17.000	38.000	49.000	68.000	75.000	8.400	44.000	82.000	65.000	40.000	497.400
İTALYA	29.000	11.000	11.000	18.000	25.000	3.600	10.230	29.944	35.000	39.000	245.774