Havayollarının karlılıkları ve zararları nasıl oldu?

Aviation Turkey dergisinin 7. Sayısı geçtiğimiz hafta yayınlandı. İngilizce olarak yayınlanan dergiye her geçen gün gerek yurt içinde ve gerekse yurt dışında havacılık camiasında ilgi artıyor. Elimden geldiğince bilgim ve tecrübem çerçevesinde havacılık ile ilgili yazdığım yazılara dergide yer veriliyor.

Bu sayıda da COVID-19'un etkileri havacılık endüstrisinde geri dönüşü olmayan hasara neden olacak mı? Başlıklı bir yazım yayınlandı. Yazımda hisse senetleri halka açık ve Eylül sonu mali verilerine ulaşabildiğim aralarında Türk Hava Yolları ve Pegasus Havayollarının da yer aldığı 15 havayolunun mali yönden durumuna bakmaya çalıştım.

Bu 15 şirketin içinde Qatar Airways, Emirates ve Rus Havayolları yer almamakla birlikte pandeminin etkilerini incelediğim şirketlerde rahatlıkla görebildim. Yazımdan bazı önemli noktaları burada sizlerle paylaşmak istiyorum.

15 şirketin toplam satışları, gerek 2018 ve gerekse 2019 eylül sonu cirolarına kıyasla %67 gerilemiştir. Satışlarında %80 ve üzerinde en fazla kayba uğrayan şirketler ise EasyJet, GOL ve  Singapore Airlines’dır. 2019 yılında bu havayolları içinde en fazla ciroya sahip şirketlerin başında ise ABD havayolu şirketleri gelirken pandemi sonrası bu sıralamanın da değiştiğini görüyoruz. 

2020 üçüncü çeyrekte 15 şirket arasında en fazla ciroya sahip şirket 3.9 milyar dolar ile China Southern Airlines olurken, American Airlines 2.3 milyar dolar ile ikinci ve Lufthansa’da 3.1 milyar dolar ile üçüncü şirket oluyor. Ciro kaybını diğer şirketlere göre en az yaşayanlar Çinli havayolu şirketleri.

Satışlarda benzer dönemlerde yapılan kıyaslamayı şirketlerin esas faaliyet karları (EBITDA) üzerinde değerlendirdiğimizde; havayolu şirketlerinin EBITDA karının 2019 Eylül dönemine göre toplamda %138 oranında azaldığını görmekteyiz. Bu kayıp satışlardaki düşüş oranından daha fazladır. 

15 havayolu şirketi arasında 2019 üçüncü çeyrekte 2,7 milyar Dolar ile en fazla EBITDA karını gerçekleştiren Delta Airlines 2020 üçüncü çeyrekte, 459 milyon dolar zarar ile karşılaşmıştır. Pandeminin etkisi ile geçen yıla göre şirketler arasındaki karlılık sıralaması da değişmiştir. Bir önceki yılın aynı döneminde bir milyar doların üzerinde EBITDA karı olan Türk Hava Yollarının karlılığı %62 oranında gerileyerek 2020 yılı üçüncü çeyreğinde 399 milyon dolara inmiştir. Ama Türk Hava Yolları bu karlılık tutarı ile 15 havayolu şirketi arasında en iyi seviyeyi yakalayan havayolu şirketi olmuştur. 

Diğer yandan EBITDA marjını Türk şirketleri korurken diğer şirketlerin marjlarında önemli ölçüde gerileme yaşandığı ve bazılarında da negatife döndüğü görülmüştür. Önceki yılın üçüncü çeyreğinde yüksek EBITDA karına sahip olan şirketlerin pandemi sonrasında üçüncü çeyrekte en fazla kayba uğrayan ve zarar eden havayolu firmaları olması da son derece ilginçtir. Bu firmalarda Ryanair dışında  ABD ve Avrupalı havayolu şirketler olarak karşımıza çıkarken, Çin’li şirketlerin önemli oranda karlılık kaybı olmasına rağmen zarar ile karşılaşmadıkları görülüyor. Yüksek tutarda EBITDA zararı ile karşılaşan havayolu şirketlerine pandeminin kalıcı hasar yarattığını ve bu zararın da önümüzdeki kış döneminde oluşacak zararlarla birlikte uzun yıllar telafisinin zor olacağını da söyleyebiliriz.

15 şirketin 2019 üçüncü çeyreğindeki toplam borç seviyesi 377,6 milyar dolardan 2020 üçüncü çeyreğinde %23 artışla 464,8 milyar dolar seviyesine çıkmıştır. Orta ve uzun vadede şirketlerin yüksek borçluluğu sonucu oluşacak finansman maliyetlerinin, pandemi döneminde oluşan zararlarını telafi etmede önemli bir engel yaratacağını bizlere gösteriyor. Gelecek dönemde yaraları sarmaya çalışırken katlanılacak finansman maliyetlerinin de iyi bir şekilde yönetilmesi gerekiyor.

Net kesin çizgilerle bir genelleme yapmak istemesem de Amerikalı ve Avrupalı network havayollarının pandemi sürecinden diğer şirketlere göre daha fazla zarar gördükleri ve bundan da uzun bir süre kurtulmalarının zor olduğu görülüyor. Diğer yandan bu şirketlerin işletme sermayeleri pandemi öncesine oranla daha güçlü ya da önemli bir değişiklik kaydetmemiş. Dolayısı ile nakit yönetimi ve kısa vadeli yükümlülüklerin yönetilmesi anlamda bir sorun yaşanmayacak olması bu şirketler açısından olumlu bir durum.

15 şirket arasında pandemi sonrası en büyük atak yapma potansiyeline sahip şirketler ise Singapur Airlines, ikincisinin Türk Hava yolları ve üçüncüsünün de Ryanair ardından da low cost taşıyıcıların olduğunu rahatlıkla ifade edebiliriz. 

Derginin tamamına ve yazıma https://www.aviationturkey.com/files/issues/at7.pdf linkinden ulaşabilirsiniz.