Kurlarda hareketlenme başlıyor mu?

Dr. Batuğhan KARAER

Turizmcinin ve ihracatçının bugünlerde en önemli problemi Türk lirasındaki değerlenme. Hazine ve Maliyet Bakanı Mehmet Şimşek’in ekonomik programı hayata geçirmesi ile birlikte kurlardaki artışın da frenleneceğini herkes tahmin ediyordu, ancak uzun bir süre yatay seyredeceği kimsenin hesaba katmadığı bir durumdu.

Mart ayından bu yana dolar/TL kuru 31,5-32,5 aralığında seyretmesine rağmen enflasyon yoluna devam etti ve yaklaşık yüzde 11 oranında arttı. Başka bir deyişle son 5 ayda bile turizmcinin/ihracatçının Türk lirası cinsinden geliri sabit kalırken, giderleri %11’in üzerinde arttı. Yılbaşından bu yana dolar Türk lirası karşısında %9 artarken enflasyon %24,73 oranında gerçekleşti. Benzer durum Euro/Türk lirasında da yaşandı.

Bir otel işletmesi/ihracatçı düşünün ki yılbaşından bu yana geliri %9 artarken giderleri %24’ün üzerinde artmış olsun. Bu işletme karlılığını ya da kar marjını koruyabilmek için (ki geçmiş dönemlerde karlılıklarda ödün verilmek durumunda da kalındı) satış fiyatlarını yukarıya doğru revize etmek durumunda kalacaktır. Ayrıca artan kredi faizlerinin de (Dolayısıyla kaynak maliyetlerinin) etkisini dikkate almak gerekmektedir. Hal böyle olunca sadece otelcilik sektöründe değil birçok sektörde benzer durumlar ortaya çıktı ve ne yazık ki ülkemiz birçok mal ve hizmette Avrupa’dan daha pahalı hale geldi.

Yukarıdaki yapmış olduğum basit hesaplamayla bile yılbaşından bu yana karlılıkta en az %15 kayıp ortaya çıkmaktadır. Ekonomist Emre Akçakmak’a göre Türkiye geçen yıla oranla turizm fiyat endeksinde %28 daha pahalı hale gelmiş durumda. Akçakmak’ın twitter hesabında yer alan grafikte de aylar itibariyle endeksin seyrini görülmektedir.

Paket turların içinde uçak bilet fiyatlarındaki artışı da dikkate aldığımızda, 2023 yılına göre paket tur fiyatlarında %28’lik artışın bile iyimser kaldığını görüyoruz. Geçen yıl ortalama 4.000 ila 4.500 Euro bandında olan paket turların bu yıl 6.000 Euroların üzerine çıkığını görüyoruz. Turizm fiyat endeksinden farklı paket turlardaki artış %50’ye gelmiş durumda. Otellerdeki doluluk oranları ile ilgili şikayetlerin temel sebebinin de bu fiyat artışlarından kaynaklı olduğu ortadadır.

Diğer yandan haziran ayındaki ihracatımız da geçen yılın aynı ayına göre %10 gerileyerek 18,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu azalmada bayramın etkisinin olduğu değerlendirilse de kurların sabit kalmasının da bir faktör olduğunu düşünüyorum.

Kurların yatay seyretmeye devam etmesi halinde fiyatlardaki artış ve gelirlerdeki gerileme daha derinleşecektir. Bu olumsuzluğun daha da artmaması için kurların enflasyon kadar olmasa da bir miktar serbest bırakılacağını değerlendiriyorum. Sayın Bakan Şimşek’in “Enflasyonla mücadelede en zoru geride bıraktık, program çalışıyor, başaracağız” ifadesi de kurlara ilişkin beklentimi daha da arttırdı. ABD’deki gerileyen enflasyon ve buna bağlı olarak Eylül ayında faiz indirimi enflasyonla mücadelemizi ve faiz indirimi konusunda bizim elimizi daha da güçlendirecektir. Hatta son günlerde uluslararası finans kuruluşları nezdinde, ülkemizde de yılın sonuna doğru faiz indirimlerinin gündeme gelebileceği yorumları yapılıyor. Şu andaki gidişatımız da bu yorumları doğrular nitelikte.