TAMGA

Son yıllarda dışarıda yemek yeme alışkanlığımızın artması, özelikle nakit ödemelerin dijital ödeme sistemleriyle değişimi ve Covid dönemi alışkanlıklarının etkisiyle hızla yükseldi. Bu gelişmeyle birlikte, yemek üreticileri de hizmetlerini çeşitlendirmeye ve farklılaşmaya başladılar.

Bazıları, geleneksel tatları modernleşme trenine bağlayarak özgün olmayan yolları tercih eder oldular.

Tabelasından, web sayfasına ve menüsüne kadar uzanan isimlendirmeleri ancak sözlükler ve Google aramalarıyla bulabiliyoruz. Yabancı veya uyduruk kelimeleri ve kavramları benimsemek yaygınlaştı. Bırakın yabancıları, bizler dahi bazı yemek adlarının geleneksel yemeği tarif edip etmediğini anlamada şüphelere düşüyoruz.

Recaizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası eserindeki Bihruz Bey gibi pek bir alafrangalığa özenir, halleredüştük.

Birçok kaynakta 5000 yıllık tarihinden bahsedilen vazgeçemediğimiz tatların başında gelen Evliya çelebi Seyahatnamesinde Lahm-i acın ismiyle kullanılan Lahmacunu sen kalk Turkish Pizza olarak tabelana yaz ve sat!

İşin kolayına kaçmak varken şimdi kim anlatacak, kim tarihini okuyacak…

İtalyan pizzasını farklı bir isim de yaz da sat bakalım başına neler gelir neler…

Dahası da var.

Tahiti dilinde “tatau” sözcüğünden alıntılan İngilizcenin fonetik yapısına göre değişmiş “Tatoo” Kelimesi de aynen alafranga özentisidir. M.Ö. 3000 yıllarında yaşamış olan Ötzi ‘nin vücudunun çeşitli yerlerinde toplam 57 adet dövme bulunduğuna dayandırılan Tatoo tarihi etraflıca araştırılmış, sunulmuş bir bilgi olmadığını düşündürüyor.

Eski çağlardan günümüze damga Türk kültüründe var olmuş pratiklerdendir. Damga Türk topluluklarında “tamga/damga” olarak bilinen işaretler, özellikle Türk boylarının ve oymaklarının belirli bir kimliğe sahip olmalarını sağlamıştır.

Bu damgalar, hayvanlar, eşyalar ve bayraklar gibi çeşitli nesneler üzerine uygulanmıştır. "Tamga" veya "damga" terimleri, Türk oymaklarında "el ile yapılan motif" anlamına gelir. Bu damgalar, tılsım, nazardan korunma, dövme veya güzellik gibi amaçlarla kullanılmıştır. Anadolu‘da genellikle kadına yapılan dövmeler, aidiyetliğin yanı sıra güzellik, doğurganlık, bereket ve kötülüklerden korunma inancıyla yapılan uygulamalardır.

Türk dilinin en eski yazılı belgelerinden olan Orhun Yazıtlarındaki işaretler ve şekiller, günümüzdeki maddi kültür ürünlerindeki sembollerle benzerlik gösterir.

Özellikle, Orhun Yazıtları, Özgün Turfan Yazmaları, Uyuk Arjan Yazıtları ve bazı Türk paraları üzerindeki semboller ile Göbeklitepe tapınaklarındaki dikili taşlardaki semboller arasında benzerlikler bulunmuştur.

Turkish Pizza, Tatoo ve benzeri örnekleri köklü tarih ve zengin içeriği olan Türk kültüründe neden yapıyoruz?

İnsanlığın hafızasını oluşturan, bir toplumun geçmişi ile ilgili, onu kimliklendiren ve yaşamsal süreklilikle birlikte günümüze ulaşan yerel ve evrensel değer niteliği taşıyan her türlü somut ve somut olmayan varlıkları koruma, anlatma ve tanıtma konusunda daha güçlü ulusal politikalar ortaya koymalıyız.

Sadece ulusal boyutta değil, aynı zamanda taraf olduğumuz “hemen her şekliyle korunmalı, zenginleştirilip genişletilmeli ve insan deneyiminin ve emellerinin bir kaydı olarak gelecek kuşaklara teslim edilmelidir ki böylece yaratıcılık tüm çeşitliliği içerisinde teşvik edilmiş ve kültürler arasında etkin bir diyalog hissedilmiş olsun”, “kültürel ve doğal mirasın herhangi bir parçasının bozulmasının veya yok olmasının, bütün dünya milletlerinin mirası için zararlı bir yoksullaşma teşkil ettiği”, “kültürel ve doğal mirasın parçalarının istisnaî bir öneme sahip olduğunu ve bu nedenle tüm insanlığın dünya mirasının bir parçası olarak muhafazasının gerektiğini” ve “kültürel ve doğal mirasın korunmasına iştirakin, bütün milletlerarası camianın ödevi olduğunu” cümleleri ile tarif edilen taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler gereğiyle de değerlendirmeliyiz.