YAPAY ZEKANIN PERSONEL YÖNÜNDEN TURİZME ETKİSİ

Uzun zamandan beri yazılarıma ara vermiştim. Bu arada özellikle takip ettiğim yapay zekadaki gelişmeleri görünce turizm sektöründe personel ve meslek seçimi konusundaki etkilerini inceleyip sizlerle paylaşmak istedim.

Turizmde burada yazar arkadaşlarımız yazıları ile de paylaştı. Turizmde en büyük problemlerden biri nitelikli personel yetiştirme ve yetişen personelinde 12 ay iş olmamasından dolayı turizm sektörü yerine başka sektörlere gitmesi idi. Yapay Zeka ile bu konuda bazı noktalarda bir çözüm üretilecektir. Fakat personel istihdamı açısından en az etkilenecek sektörlerden biri olacaktır. Öncelikle yapay zekayı irdeleyip genel yorumu sona bırakmak daha doğru olacaktır.

Uluslararası Para Fonu (IMF), 14 Ocak'ta yayımlanan "Yapay Zeka ve İşin Geleceği" başlıklı raporunda, yapay zekanın küresel istihdamın yüzde 40'ını etkileyeceği ve bu eğilimin ülkeler arasındaki gelir eşitsizliğini daha da kötüleştirebileceği uyarısında bulundu.

Oxford Üniversitesinden akademisyenlerin hazırladığı ve 4 Ocak'ta yayımlanan "Yapay Zekada İlerlemeye İlişkin Uzman Araştırması 2023" başlıklı raporda, yapay zekanın 2116 yılına kadar insanların çalıştığı tüm meslekleri yapabilecek duruma geleceği öngörüsüne yer verildi.

Yapay Zekadan en çok ofis işlerinde çalışan insanların etkileneceği, insan teması gerektiren mesleklerin yanı sıra yüksek vasıflı kol işçilerinin ise en az etkilenecek grup olacağı görüşünde birleşiyor.

Öncelikle Yapay Zeka ile beraber gençlerin meslek tercihlerini ona göre değerlendirmeleri çok önemli. Yapay Zeka günümüzde odak noktasına oturmuş durumunda. İnsan odaklı ve empati ile yürütülen meslekler güncelliğini koruyacaktır. Sanat ve estetik ile ilgili mesleklerde etkilenmeyecektir. ChatGPT ile uygulama yapılıyor. Şu an en yüksek sürümü 5 çıkmıştır. ChatGPT gibi sohbet botlarının ortaya çıkmasıyla gazetecilerin ve hatta yazarların işlerini de yapay zeka üstlenir hale geliyor.

Amerika’da yapılan araştırmalarda özellikle düşük ücretli çalışan personel daha etkileneceği gibi kadınlarında en çok etkileneceği tespit edilmiştir. Üniversite mezunları da çok etkilenecektir.

Burada şu ortaya çıkmaktadır. CEO, Yöneticiler, Doktorlar ve mesleğini en iyi yapan tahmini % 10’luk kısmı etkilenmeyecektir. Kişilerin kendilerini sürekli yetiştirmesi gerekmektedir. Kısacası yöneticilerin ve üniversite mezunlarının kendilerini mutlaka her an geliştirmeleri önem arz eder. Hayat boyu öğrenmek ve çevik olmaları kendilerine büyük bir avantaj sağlayacaktır. Ayrıca verileri ve teknik analizleri yapabilme yeteneğine kişi sahip olması gerekir.

Tabi bu arada ara meslekler dediğimiz marangoz, berber, demir vb zanaatkarlar yapay zekadan etkilenmeyecektir.

İşte yapay zekâ ile yükselişe geçecek 10 meslek

1. Yapay zekâ ve makine öğrenimi uzmanları

2. Sürdürülebilirlik uzmanları

3. İş zekâsı analistleri

4. Bilgi güvenliği analistleri

5. Fintech mühendisleri

6. Veri Analistleri ve mühendisleri

7. Robotik mühendisleri

8. Elektroteknoloji mühendisleri

9. Tarım ekipmanı operatörleri

10. Dijital dönüşüm uzmanları

Goldman Sachs'ın raporunda yapay zeka ile bu mesleklerin yerini alan mesleklerin yanı sıra eğitim, yayıncılık, güvenlik ve mavi yaka meslekleri de kapsayan sektörler yer alıyor. Bunlar başlıklar halinde şunlardır.

1. İdari işler: 2030 – 2035
2. Yatırım uzmanları ve danışmanlar: 2025 – 2030
3. Mühendisler ve yazılımcılar: 2028 – 2033
4. Grafik tasarım: 2026 – 2038
5. Eğitim: 2027 – 2040
6. Güvenlik: 2030 – 2040
7. Şoförler, sürücüler: 2030 – 2035
8. Temizlik işçileri, madenciler ve riskli işler: 2024 – 2030

Pandeminin hizmet sektöründe hijyen ihtiyacını artırmasıyla birlikte otellerde temizlik işçilerinin ve restoranlardaki servis elemanlarının yerini de robotlar almaya başladı. Örneğin, otomasyonlu kahve makineleri, yemek servisi robotları ve oda temizliği robotları ABD ve Japonya başta olmak üzere pek çok ülkede kullanılmaya devam ediyor.

Otellerde güvenlik elemanı yerine robotların kullanılması da gündeme gelecektir. Örneğin Dubai Polisi dünyanın ilk robot polis memurunu 2017’de hizmete almıştı. Polis şapkası takan ve tekerlekler üzerinde hareket eden robotun 2030'a kadar, suçluları yakalama ve tutuklama becerileri edinmesi bekleniyor.

Otellerde idari personelin yerine getirdiği kayıt tutma işlemleri için gün geçtikçe yazılımlara yöneliyor. Yazılımların da maliyeti var ama bu maliyet çalışanlara yapılan ödemelerden daha az. Microsoft Office, FreshBooks ve Quickbooks gibi yazılımlar, bugün şirketler tarafından en sık kullanılan araçlardan. Söz konusu araçların yapay zekayla daha fazla entegre edilmesi, verilerin insan hatası olmadan saklanmasını ve analiz edilmesini sağlıyor.

Otellerde müşteri hizmetlerinde çalışan Halkla ilişkiler uzmanları da (yüzde 80,6) çok etkilenecektir.

Yapay zeka araçları, başarılı şekilde tercümeler yapmakta ve tercümanlara olan ihtiyacı azaltmaktadır. Yakın dönemde tercümanlık tamamen ortadan kalkabilir. Artık yeni çıkan telefonlarda hangi dilde olursa olsun karşılıklı konuşabiliyorsunuz. Böylelikle her dilde bir eleman tutma zorunluluğu ortadan kalkmaktadır.

Evet buraya kadar genel anlamda teknik verilere göre durum değerlendirmesi yaptık. Tatile gelmiş bir kişi ilk otele geldiğinde onu reception karşılar. İşe bir de sosyal ve psikolojik yönünden bakarsanız bir robotun receptionda onu mekanik bir sesle karşılaması ne kadar doğru olur.

Genel alanların temizliği, idari personelin ve muhasebenin Yapay Zeka ile çözümlenmesi mantıklıdır. Ama bana kalırsa gelen müşteri ilgi, kendi ile yakından ilgilenilebilmesini, dokunup iletişim kurmak ve karşılıklı sohbet etmek ister.

Örneğin barda bir müşterinin barmenle dostluğu farklıdır. Veya Animasyon ekibi ile dialoglar. Bana göre mantık açısından hizmet sektörünün belli alanları dışında direk müşteri ile bire bir temasta olan bölümlerde(Servis-Reception-Halkla İlişkiler,mutfak vb) personel istihdam edilmelidir. Özellikle mutfak bölümü çok önemlidir. Yemeğin lezeti, tuzu ve baharatı gibi oranlarını bir robot ile yapabilmek çok zordur. Çünkü her gün için müşteriye göre bir planlama yapıldığından mutfak personelinin önemi çok büyüktür. Düşünün aşçıbaşının yemeğin tuzu ve tadı oldu mu diye parmağını sokup tadına bakmasının ritüeli hiçbir şeye değişilmez.

Bütün bunları ışığında Turizmin de gelişmelerden uzak kalması mümkün değildir. Bence Yapay Zeka ile eski gelenekselliği kombine etmek bir işletme için en sağlıklı olandır. Yapa Zeka’da bugüne kadar duygu geliştirilmedi. Yazılımlar ile komutları yerine getiriyor. Duygusal zeka yüklü değil. Biz insanlar duygusal varlıklarız. Duygularımız ile hareket ederiz. Sonuç olarak turizm her zaman insan odaklı çalışmak zorundadır. Bu yüzden Turizm Yapay Zeka ne kadar gelişirse gelişsin insan odaklı olmaya devam edecektir.

Gençlerimizin bu durumu göz önüne alarak turizmde kariyer şansları zamanla daha da artacaktır. Özellikle Türkiye’de turizmin her geçen gün bir önceki yıla göre rekor kırarak gittiğini düşünecek olursak büyük bir potansiyel konumundadır. Tabi yazımın ortasında belirttiğim gibi hangi konuda olursak olalım mesleğimizin % 10’u içinde olalım. Her zaman okuyup geliştirelim. Okumanın ve kendini geliştirmenin yaşı yoktur. Yazıma rahmetli babamdan örnek vererek son vereyim. Rahmetli babam konusunda dünyada sayılı bilim adamlarından biri idi. Bana hep şunu derdi. Erkan benim daha çok öğrenecek şeyim var. 78 yaşında vefat ettiğinde hala okuyup kendini geliştirmeye çalışıyordu. Sonuç olarak insanın her yaşta öğreneceği çok şey vardır. Sevgi ve bilgi ile kalın.