Adı Mülayim, sert olsa ne yazar?

Dr. MEHMET BAHAR

Halk arasında sıkça kullanılan bir atasözümüz var. “Adamın adı Mülayim, sert olsa ne yazar?” diye.

Burada kastedilen şey kişinin isminin onun karakterini belirlediğidir.

Bildiğiniz gibi atasözleri uzun deneyimlerden yararlanarak kısa ve özlü ifadeler içeren ve toplum tarafından benimsenmiş ve ortak bir kalıp haline gelmiş ifadelerdir.

Geçenlerde okuduğum bir makale de tam da bu ifadeyi doğrular nitelikte bir bilgiyi içeriyor.

Belçikalı psikolog Jozef Nuttin içinde isminin harflerinin bulunduğu araç plakalarının kendisinin daha çok dikkatini çektiğini ve hoşuna gittiğini fark etmiş.

Bundan hareketle 1985 yılında yaptığı deneyler sonucu insanların kendilerine rastgele verilen kelimeler içinden seçmeleri istenildiğinde genellikle kendi isimlerindeki harfleri içeren kelimeleri seçtiklerini gözlemlemiş.

Aynı kişilere sadece harflerin bulunduğu bir listeden hızlıca harf seçmeleri istenildiğinde de kendi isminde bulunan harflerin daha çok seçildiği görülmüş.

15 Avrupa ülkesinde 12 farklı dil üzerinde de yaptığı benzer çalışmaların benzer sonuçlar verdiği görülmüş.

İsim-Harf Etkisi (Name-Letter Effect) olarak literatüre geçmiş olan bu durum ile ilgili başka bilim adamlarının yaptığı ilave çalışmalar da göstermiştir ki; kişilerin iş, eş ve hatta yaşanılacak şehir seçiminde bile kendi isimlerindeki harflerin bulunduğu yerleri seçmektedirler.

Hatta benzer bir çalışma kişilerin doğum günleri ve rakamlar ile de yapılmış ve benzer bir durumun orada da olduğu görülmüş.

Leif D. Nelson ve Joseph P. Simmons isimli araştırmacıların yaptığı bir başka çalışma da isim-harf etkisinin not ortalaması üzerinde bir etkisinin olup olmadığını test etmeyi amaçlıyordu.

Çalışmada isimlerinin ilk harfleri C ve D ile başlayan çocukların daha düşük ders notu ortalamaları olmasına daha yatkın olduğu görüldü.

Bunun sebebinin aldıkları düşük notun harf karşılığının isimlerinin ilk harfi ile aynı olduğu için onları daha az rahatsız ettiği düşündüler.

Fakat isimleri yüksek harf notuna karşılık gelen harflerle başlayan öğrencilerin (örneğin “A” ve “B” ile başlayanların) not ortalamaları isimleri herhangi bir harf notu ile başlamayan öğrencilere göre daha fazla olmadığı görüldü.

Frederik Anseel ve Wouter Duyek’un yaptığı bir diğer çalışmada kişilerin kendi isimlerinin harflerini içeren şirketlerde çalışmayı diğerlerine oranla daha çok tercih ettikleri görülmüştür.

Tüm bu bilgilerin ışığında acaba benzer bir akademik çalışma turizm için de yapılsa ne gibi ilginç sonuçlar çıkar açıkçası merak ediyorum.

Acaba bizde de benzer bir durum söz konusu olmuş mudur? Acaba misafirler tatillerini seçerken isimlerinin harflerinin oluştuğu otel veya acentayı mı tercih ediyorlar?

Kendim ile ilgili yaptığım küçük bir araştırma da yukarıdaki bilgileri doğrulayacak bir çok bilginin olduğunu gördüm.

Kim bilir? Belki birileri bu araştırmayı daha kapsamlı yapar, bizde öğreniriz.

Kalın sağlıcakla...