Hazırlıklara başlayalım

Hiç beklenmedik bir şekilde tüm dünyayı etkisi altına alan korona virüsü sadece sağlık alanında değil tüm alanlarda ülkeleri ve toplumları etkisi altına almış durumda. Ve bu etkinin de tam olarak ne zaman geçeceği de henüz belli değil. 

Ekonomi çevreleri dahil herkes kendi alanlarındaki gelişmelerden önce Covid-19 ile ilgili gelişmelere ve sayılara odaklanmış durumda. Ülkeler bazında virüsle ilgili sayılar yakından takip edilerek gidişatın ne yönde seyrettiği ve belirsizlik ortamının ne zaman ortadan kalkacağına ilişkin sorulara cevap aranmaya çalışılıyor. 

Havacılık ve turizm sektörü ile beraber sağlık, gıda, yazılım, telekomünikasyon vb. sektörler dışındaki tüm sektörler virüsten dolayı zarar görmeye devam ediyorlar. Bir yandan sağlığımızı korumaya çalışırken bir yandan da ekonomik yönden ayakta kalmanın mücadelesini veriyoruz. 

Virüsün vaka, ölüm sayıları ile birlikte, yarattığı ekonomik daralma, işsizlik vb. makro ekonomik yönden olumsuz verileri de görmeye başladık. Virüsün ilk çıktığı ülke olan Çin 1992 yılından bu yana ilk defa bir çeyrek dönemde daralma ile karşılaştı. Çin ekonomisi bu yılın ilk çeyreğinde %6,8 küçüldü. Son 10 yılda ABD 25 milyona yakın istihdam yaratırken, son bir ayda işsizlik maaşına başvuranların sayısı tarihi rekor seviyelere ulaşarak 22 milyona yaklaştı. Havacılık sektöründe şimdilik hesaplanan kayıp tutarı 314 milyar dolar. Diğer sektörlerdeki kayıplarla birlikte dünya çapında on trilyonlarca dolar zarar işle karşılaşacağımız ortada. Virüsün yarattığı belirsizlik ortamı nedeniyle ülkelerin açıklamış olduğu ekonomik teşvik ve destek paketleri yeterli olmuyor. 

Virüsün etkilerinin geçmesi uzun bir zaman alır ise toparlanmaya çalışan dünya ekonomisi de çökecek. Bu durum devletler ve IMF, Dünya Bankası vb. uluslararası birçok kurum tarafından da görülüyor. Son zamanlarda yapılan açıklamalar da bu yönde. Bazı ülkeler virüsün etkilerinden tam kurtulmadan Covid-19’a ilişkin aldıkları tedbirlerde esnekliğe gitmeye başladılar. Örneğin Almanya’da bazı mağazalar bugün itibariyle açılırken, 4 Mayıs’ta da bir kısım okullar ve berberlerin de açılmasına karar verildi. ABD Başkanı Trump, virüste en yüksek seviyelere gelindiğini ifade ederek ekonominin normale dönmesi için 3 aşamalı bir planı hayata geçileceklerini açıkladı. 

Ülkemizde de Sağlık Bakanı Dr.Fahrettin Koca’da önemli bir olumsuz gelişme olmaz ise Mayıs sonu Haziran ayı başı normalleşme adımlarının atılacağını ifade etti. Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy’da mayıs sonuna kadar Korona virüsü olmayan alanlar için turistik tesislerde uluslararası sertifikasyon alınarak faaliyete geçilmesi ile ilgili çalışma başlattıklarını duyurdu. 
Havayolu şirketleri uçuşlarda sosyal mesafenin korunması amacıyla koltuk konfigürasyonları üzerinde çalışıyorlar. Pegasus Genel Müdürü Mehmet Nane Dünya gazetesine vermiş olduğu röportajda uçaklarda koltuk sayısının 189’dan 120’ye indirilerek seyahatlerin virüsün etkilerini en aza indirecek şekilde yapılması yönünde çalıştıklarını ifade etti. 
Çin’de virüsün etkileri en az düzeye indi, Covid-19’un ilk çıktığı şehir olan Wuhan’da karantina kaldırılarak insanların seyahat kısıtlamaları esnetildi. Almanya, İtalya ve İran’da virüsle ilgili sayıların artışları geriliyor. Ülkemizde de geçtiğimiz hafta alınan sonuçlarda umut ışığı beliriyor. 

Görülüyor ki virüsün etkisi bir ülkede alınan tedbirlerin etkisine göre 3-4 ayda en aza indirilebiliyor. Virüsten tamamen kurtulamasak da dünya, ekonominin daha fazla baskı altında kalmasının sonuçlarını kaldıracak durumda değil. Dolayısı ile normalleşme adımlarının, önümüzdeki aylarda ülkelerin virüste geldikleri aşamalara göre atılacağı değerlendiriliyor. Virüsten tamamen kurtulmak ülke ve bölge bazında farklılık gösterecek ama majör olumsuz bir gelişme olmaz ise Temmuz-Ağustos ayları gibi normalleşmelerin yaşanacağı bir döneme doğru gidiyoruz. 

Geçmiş yıllardaki kadar olmasa da birkaç aya turizm ve havacılık sektöründe de çarklar dönmeye başlayacak. Başka bir ifade ile şirketler için, mevcut durumlarını koruyarak kendilerini 2021 yılına atma fırsatı da belirmeye başladı. Belki de insanlar uzun zaman evlerde kaldığı için yılın ikinci yarısında turizmde taleplerde bir patlama olabilir hatta sezon Kasım ayı sonuna kadar uzayabilir. Hatta belki İspanya virüsle ilgili çözümde gecikir ise Türkiye turizmde daha da ön plana çıkabilir. Tabi bir de devletimizden ve finans kesiminden yeterli desteğin de alınacağı varsayımı altında bu değerlendirmelerde bulunuyorum.
Sonuç olarak tedbirleri elden bırakmadan hazırlıklara başlayalım.