Mermer… Mozaik… Müzeler.. Çingene Kızı’na Borcumuz ...

İkinci Yenici Edip Cansever “Gül Dönüyor Avucumda” adlı şiirinde  “Ben ıssızı yonta yonta gürültüler ederim/ Kendimi yonta yonta dağılan bir mermerim” diyor ve sonsuzluğa imza atıyor. 

Mozaik kelime anlamıyla “Türlü renklerde ve küçük küp  biçiminde mermer, taş ya da pişmiş toprak parçalarının yan yana getirilip yapıştırılması yoluyla yapılan resim ya da süsleme işi” olarak ifade ediliyor. Tarihi; M.Ö 8 YY’a kadar dayanıyor. Edebiyatın ulu çınarı cümlelerin görkemli hakanı Ahmet Hamdi Tanpınar ise, mozaiğin değişik dillere ve kültürlere sahip insan topluluğu tanımından hareketle “Adları bize kadar gelenlerin bünyelerine dikkat edilirse gerçekten acayip bir mozaik elde edilir” der. Biyolojide mozaik , “Virüslerin yol açtığı yaprakların üzerinde benek şeklinde lekelerin oluştuğu bir bitki hastalığı” anlamına geliyor. 

‘ŞERBETİZ’
Sosyolojik anlamda da mozaik ve mermer kelime anlamları ve yan anlamları ile birçok kez kullanılmıştır. 2000’lerin başında dönemin siyasi liderleri ard arda mozaiğin toplumsal anlamdaki karşılığı uzun uzun tartışmıştır. İktidar sözcüleri“Zenginliğimiz mozaiğimizdir” derken, o dönemin muhalefet parti sözcüsü ise  “Biz Türk milletinin mozaik değil mermer olduğunu düşünüyoruz” demiştir. Dönemin bir başka muhalefet partisi lideri, Turizm eski bakanlarından bir siyasetçi ise 2005 yılında   “Ama biz mozaik değiliz, şerbetiz. Şerbette su, süt, şeker var. Ortaya çıkan yeni bir tat var, işte ona şerbet denir!!!!!”(29 Kasım 2005 Hürriyet Gazetesi) Velhasıl siyasi açıdan yoruma açık bu tartışmalar bir yana,  mermer biziz mozaik de … 

“DEV BİR HAZİNE ANADOLU”
Mozaik deyince akla gelen en önemli merkezlerden biri Belkıs/Zeugma’yı anmadan geçebilir miyiz? Zeugma Antik Kenti, kendi şehir sikkesi de olan Roma Kentlerinden biridir. Ve Çingene Kızı… O hüzünlü bakışı… Ülkemizin en etkileyici tarihi eserlerinden olan ‘Çingene Kızı’ mozaiğinin eksik parçaları 50 yıl sonra 5 yıl diplomasi trafiğinin ardından Kültür ve Turizm Bakanlığının üstün gayreti ile ait olduğu yere kavuşmuştu. Kazılarda büyük emeği olan Ankara Üniversitesi Klasik Arkeoloji Ana Bilim Dalı akademisyenlerinden kazı başkanı Prof. Dr. Kutalmış Görkay, "Zeugma evlerindeki mozaiklerde genelde antik dünyanın edebi metinlerinden seçilmiş sahneler resmediliyor. Ve bu mozaikler de bize o evin sakinlerinin sosyal statüsü hakkında bilgiler veriyor. Antik dönemde mitolojiyi bilmek bir kültürdü” der bir açıklamasında. Çingene Kızı Gaziantep’in simgesi olurken Fırat manzarasına karşı kazılmayı bekleyen yaklaşık 600 ev olduğu tahmin ediliyor. 

“PSİKOLOJİK OTOPSİ Mİ?”
Coğrafya bir mahzen,  dev bir hazine Anadolu, Mezopotamya. Zeugma Müzesi zarif bir gerdanlık gibi ışıldayadursun Gaziantep’te. Tatsız bir hadise de yaşandı geçtiğimiz aylarda müzede.  28 Ocak 2020 günü müzede görevli arkeolog Merve Kaçmış’ın intiharı ile Çingene Kızı’nın hüznüne hüzün eklendi diye düşünmemek elde değil.  

https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-51148220)  Genç bir kadını intihara sürükleyen nedir? Müze yönetimi ile aralarında geçen tam olarak neydi? Dava süregeliyor. Abisinin Diyarbakır’daki evinde yaşadığı mobingi gerekçe göstererek ardında bir mektupla kendini sonsuzluğa bırakan Merve arkasında birçok soru mevcut. Bakanlık;  Müze Müdürü ve 3 çalışanı açığa almış, Kaçmış’ın avukatları Aslı Pasinli ve Hatice Demir ülkemizde pek de bilinmeyen “psikolojik otopsi” istemişti. Dünya incisi bir müze ile intihar kelimesinin yan yana gelmesi hoş değil evet. Adaletin tecelli etmesine inancımız sonsuz. Zira Çingene Kızı’nın hüzünlü bakışları bu töhmet gölgesinde olmamalı tarihe bunu borçluyuz. 

“EVDEBAYRAM ÖZLEMLERİ ÇOĞALTTI”
Ezcümle, Bakanlığa bağlı 201 adet müze ile 142 adet düzenlenmiş ören yeri bulunuyor ülkemizde özel müzeler hariç. Karantina günlerinde 18-24 Mayıs arasında sanal olarak kutlamak zorunda kaldığımız “Müzeler Haftası” .Müzelerimiz;  1 Haziran itibariyle ziyarete açılacak. Müzeler cenneti ülkemiz için çok özel adresler mevcut. Zeugma’ dan başladık Patara ile tamamlayalım.  2020 Patara Yılı . Patara  Açık Hava Müzesi, bölgemizde yer alan cennet yerlerden sadece biri. Ve Cumhurbaşkanlığı Türkiye'nin kültür hazineleri sahnesinde "Evde Bayram Konserleri" yle özlemimiz katlandı haliyle. Sosyal mesafe-maske ve hijyen denkleminde azami dikkatle müzeleri ziyaret muhteşem olmaz mı sizce de?